Maak kennis met de CRIG proof-of-concept laureaten van de 15de oproep!
In samenwerking met vzw Kinderkankerfonds, reikt CRIG elk half jaar onderzoeksbeurzen uit aan een 5-tal onderzoekers om hen toe te laten een innovatief en beloftevol kankeronderzoeksproject te starten. In deze 15de oproepronde ontvingen maar liefst zeven (!) onderzoekers een beurs. Hieronder een overzicht van de onderzoekers en een korte duiding van hun projecten.
Dr. Dorien Clarisse – ‘Why and how do nuclear receptors (cross)talk in multiple myeloma cells?’ (promotoren van de beurs: Prof. Karolien De Bosscher & Prof. Fritz Offner) - Glucocorticoïden zoals ‘cortisone’ zijn heel effectief voor de behandeling van multipel myeloom, een bloedkanker van plasmacellen die zich bevindt in het beenmerg. Dit geneesmiddel dringt de myeloomcellen binnen en bindt aan de glucocorticoïd receptor, zoals een sleutel die past op een slot, waardoor de kankercellen sterven. Jammer genoeg heeft het langdurig gebruik van glucocorticoïden ernstige bijwerkingen en uiteindelijk reageren de myeloomcellen niet langer op deze behandeling. Er is dus nood aan alternatieve manieren om myeloom te behandelen. De groep van Prof. De Bosscher heeft kunnen aantonen dat het loont om naast de glucocorticoïd receptor ook een broertje van die receptor (de mineralocorticoïd receptor) te betrekken in de behandeling. Om dat te doen, maakte de onderzoeksgroep in samenwerking met chemici een aantal medicijnen die tegelijk op beide receptoren kunnen binden. Op die manier kunnen de myeloomcellen beter en aan een lagere dosis medicijn vernietigd worden. In haar project wil Dorien deze medicijnen verder onderzoeken en in detail karakteriseren hoe ze de myeloomcellen vernietigen, om zo hopelijk deze medicijnen op termijn op de markt te kunnen brengen als alternatief voor klassieke glucocorticoïden.
Dr. Loren Deblock – ‘Dual-modality nanocrystals for the detection of sentinel lymph nodes: a new pre-and intraoperative workflow’ (promotoren van de beurs: Prof. Christian Vanhove & Prof. Wim Ceelen) - Ondanks vooruitgang in borstkankerbehandeling, blijft chirurgie één van de belangrijkste behandelopties voor borstkankerpatiënten, onafhankelijk van het kankertype. Tijdens borstkankerchirurgie is de standaardpraktijk om naast de borsttumor ook de zogenaamde ‘sentinel’ lymfeklier te verwijderen, de lymfeklier waar eventuele borstkankercellen het eerst zouden naartoe bewegen vanuit de borsttumor. Deze klier wordt dan onderzocht op de eventuele aanwezigheid van kankercellen. Worden er daar geen kankercellen gevonden, weten we dat de kanker zich waarschijnlijk nog niet in het lichaam heeft kunnen verspreiden. De huidige klinische praktijk om deze sentinel lymfeklier op te sporen maakt gebruik van radioactieve straling en heeft ook nog verschillende andere nadelen. Daarom zoekt dr. Loren Deblock samen met de groepen van Prof. Christian Vanhove en prof. Klaartje De Buysser naar alternatieven op basis van andere types beeldvorming en het gebruik van zogenaamde nanokristallen. De groepen konden al in kleine proefdieren (muizen) aantonen dat hun techniek werkt, maar deze dieren staan uiteraard nog ver van de echte patiënten. In zijn project zal Loren, in samenwerking met prof. Wim Ceelen, deze alternatieve methode testen in een veel groter en relevanter proefdiermodel, namelijk het varken.
Dr. Stijn De Munter – ‘Generation of a non-viral CRISPR-Cas9-mediated gene transfer method’ (promotor van de beurs: Prof. Bart Vandekerckhove) - Bij de zogenaamde ‘CAR-T-celtherapie’ worden de eigen afweercellen van een patiënt uitgerust met een speciale receptor (CAR), waardoor deze afweercellen kankercellen kunnen herkennen en vernietigen. Dit type immuuntherapie heeft een echte doorbraak betekend in de behandeling van bloedkankers. Het uitrusten van de afweercellen met die speciale CAR receptor gebeurt tot op heden nog steeds via zogenaamde ‘virale transductie’, een techniek waarbij het stukje genetisch materiaal voor de CAR receptor ingepakt wordt in een soort van (artificieel) virus, en dat virus dan de afweercel infecteert. Hoewel die techniek goed werkt, zijn er heel wat nadelen verbonden aan het gebruik van zo’n viraal systeem, zoals het veiligheidsrisico dat met het gebruik van virussen gepaard gaat en de productiekost. In zijn project wil Stijn een alternatieve manier testen om CAR-T cellen te genereren, die geen gebruikt maakt van virale systemen.
Dr. Thomas Naert – ‘Investigating the Impact of EZH2 Inhibition on the Desmoid Tumor Microenvironment’ (promotor van de beurs: Prof. Kris Vleminckx) - Desmoïde tumoren ontstaan in onze weke delen (bindweefsel, spierweefsel, …) en kunnen daar zeer snel en agressief groeien en zo een bedreiging vormen voor (het goed functioneren van) ons lichaam. Het team van Prof. Vleminckx ontwikkelde een innovatief en relevant proefdiermodel voor deze ziekte in kikkers, en kon in dit model ‘EZH2’ identificeren als een cruciale factor voor desmoïde tumorgroei. Medicatie gericht tegen deze factor kon tumoren in de kikkers doen krimpen, maar op menselijke cellijnen (=kankercellen die in het lab worden gehouden in plastic flessen en falcons) leek er geen effect te zijn. De onderzoekers vermoeden dat dit verschil te wijten is aan het ontbreken van een ‘tumor micro-omgeving’ bij de cellijnen. Een tumor is in het lichaam immers omgeven door allerhande types cellen, zoals afweercellen, en vermoedelijk speelt de interactie tussen deze verschillende types cellen een belangrijke rol bij het therapeutisch effect van de onderzochte medicatie. In zijn project wil Thomas dit verder onderzoeken.
Dr. Kathleen Schoofs – ‘Uncovering the origin of tumoral nucleic acids in blood using molecularly barcoded mouse models' (promotor van de beurs: Prof. Katleen De Preter) - Net zoals gezonde lichaamscellen, stellen ook tumorcellen genetisch materiaal vrij dat in ons bloed terechtkomt, maar het is nog niet helemaal duidelijk hoe dat juist in zijn werk gaat. In de groep van Prof. De Preter willen ze dit graag verder onderzoeken, en zo een antwoord krijgen op vragen als ‘Stellen alle tumorcellen (evenveel) genetisch materiaal vrij in de bloedbaan? Welke cellen stellen het meeste genetisch materiaal vrij en waar bevinden deze zich in de tumor? Hoe verandert de samenstelling van het vrijgestelde genetisch materiaal wanneer een tumor resistent wordt tegen een behandeling?...’ Om op deze vragen een antwoord te kunnen geven, is er een techniek nodig die toelaat om in een bloedstaal voor elk stukje genetisch materiaal te kunnen achterhalen van welke tumorcel het oorspronkelijk afkomstig was. In haar project zal Kathleen zo’n techniek optimaliseren waarbij tumorcellen een genetische streepjescode/merker krijgen die later kan opgepikt worden in het bloed.
Dr. Annelies Van Hemelryk – ‘Spatial profiling of macrophage heterogeneity in neuroblastoma' (promotoren van de beurs: Prof. David Creytens & Prof. Charlotte Scott) - Recent werd een nieuw type immuuntherapie (een behandeling waarbij het eigen afweersysteem van de patiënt wordt ingezet om kankercellen te vinden en uit te schakelen) ontwikkeld voor kinderen met het meest agressieve type neuroblastoom. Hoewel heel wat kinderen eerst goed reageren op deze behandeling, is het effect jammer genoeg vaak maar tijdelijk. Men vermoedt dat tumor-geassocieerde macrofagen (TAMs), een specifiek type afweercellen die in de tumor voorkomen, dit tijdelijke effect mogelijk kunnen verklaren. De groep van Prof. Scott bracht daarom de TAMs in verschillende neuroblastoomstalen in kaart, en vond een enorme diversiteit. In haar project zal Annelies het belang van die verschillende soorten TAMs verder proberen te onderzoeken, door te bekijken waar ze zich in de tumor en de directe tumoromgeving bevinden en met welke andere cellen ze interageren.
Bij deze oproepronde was er uitzonderlijk een extra beurs beschikbaar, specifiek rond leukemie, gesteund en gefinancierd door de vzw SuperNils. Dr. Lisa Demoen werd geselecteerd als laureaat voor deze beurs.
Dr. Lisa Demoen – ‘In vivo CRISPR-Cas9 mediated KO of dependency factors in patient derived xenograft (PDX) models of T-cell acute lymphoblastic leukemia (T-ALL)' (promotoren van de beurs: Prof. Steven Goossens & Dr. Tim Pieters) - T-ALL is een agressief type bloedkanker. De bestaande behandelingen voor patiënten met T-ALL gaan gepaard met ernstige bijwerkingen, en werken vaak niet bij patiënten die hervallen. Het team van Prof. Goossens probeert daarom om nieuwe doelwitten te vinden in T-ALL cellen, waartegen nieuwe behandelingen kunnen worden ontwikkeld. Die doelwitten zijn typisch eiwitten/factoren die aanwezig zijn in de T-ALL cellen en cruciaal zijn voor hun overleving en groei. Medicatie gericht tegen deze doelwitten kan er zo voor zorgen dat de T-ALL cellen niet langer kunnen overleven. Wanneer in het lab een nieuw potentieel doelwit wordt gevonden, moet eerst aan de hand van allerhande vervolgexperimenten worden onderzocht of ingrijpen op dit doelwit wel degelijk zorgt voor het vernietigen van de kankercellen. De makkelijkste manier om dit te doen is door het gebruik van een zogenaamde inhibitor, een stofje dat specifiek op het doelwit van interesse bindt en er zo voor zorgt dat het niet langer zijn functie kan uitvoeren. Jammer genoeg bestaat er niet zomaar een inhibitor voor elk doelwit. Daarom zal Lisa in haar project een alternatieve manier optimaliseren om potentiële doelwitten verder te onderzoeken gebaseerd op CRISPR technologie. Deze technologie laat toe om met behulp van een soort ‘schaartjes’ een stukje genetisch materiaal weg te knippen. Lisa zal deze aanpak gebruiken om potentiële doelwitten uit het genetisch materiaal van de T-ALL cellen knippen, om zo hun belang voor de kankercellen goed in kaart te kunnen brengen.
